przez Elliotta Morssa, Morss Global Finance
Wprowadzenie
Chiny: każdego dnia media donoszą niepokojące wiadomości. Słyszymy, że Chiny są w recesji, ciągnąc za sobą wszystkie inne kraje wschodzące, krach giełd, manipulacje walutowe i in. Pewne sprawdzenie faktów jest w porządku.
Istnieją obawy co do dokładności danych rządu Chin. Z tego powodu uzupełniłem dane z Chińskie Narodowe Biuro Statystyczne z danymi zebranymi przez Konferencja Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju (UNCTAD) i FocusEconomics. Ten ostatni czerpie wiele swoich danych (konsensus prognoz) z prywatnych banków i innych podmiotów finansowych, które regularnie raportują na temat Chin.
Chiny – patrząc wstecz – niesamowite ostatnie 40 lat
Jak sugeruje Tabela 1, wzrost Chin w ciągu ostatnich 40 lat. I to było naprawdę niezwykłe. W tym czasie średnia roczna stopa wzrostu PKB wyniosła 10%. Było to napędzane jeszcze bardziej imponującym wzrostem eksportu, który w tym samym okresie wyniósł średnio około 15%. Oznaczało to wzrost PKB per capita z 308 dolarów w 1980 roku do 7,975 dolarów w stałych dolarach. Nie jestem historykiem, ale zastanawiam się, czy jakikolwiek kraj był w stanie w tak krótkim czasie tak bardzo zwiększyć dobrobyt gospodarczy swoich obywateli.
Tabela 1. – PKB i wzrost eksportu w Chinach
Źródła: Chińskie Narodowe Biuro Statystyczne, FocusEconomics.
Globalni Liderzy Eksportu
Przez wiele lat Stany Zjednoczone i Niemcy rywalizowały o miano czołowego eksportera. To się zmieniło. Jak wskazuje tabela 2, Chiny są obecnie największym eksporterem. Ponadto eksport Korei Południowej gwałtownie wzrósł, a wzrost eksportu w USA również pozostał imponujący.
Tabela 2. – Wiodący eksporterzy, 2007 – 2014 (w mln $)
Źródło: FocusEconomics.
Przejście
Jednak Chiny przechodzą obecnie transformację, a wzrost eksportu spowalnia. „Era” eksportu ustępuje miejsca dostarczaniu towarów i usług dla rosnącej i coraz lepiej prosperującej klasy średniej. Początkowo, gdy osłabł bodziec wywołany wzrostem eksportu, rząd nadrobił różnicę dużymi inwestycjami infrastrukturalnymi, które dobrze wróżyły przyszłości kraju. Można to częściowo wywnioskować z malejącego udziału eksportu w PKB (tabela 1).
Najprawdopodobniej w przejściu pojawią się „uderzenia”. Ale Chiny mają imponującą kadra profesjonalistów, którym nie będą przeszkadzać skłóceni politycy, jak to często bywa w USA.
Mimo to media finansowe nadal wyrażają zaniepokojenie Chinami. Niektórzy twierdzą, że jest niebezpiecznie blisko wejścia w recesję. Recesja? Warto pamiętać, że choć Chiny nie rozwijają się tak szybko jak w przeszłości, ich przewidywany roczny wzrost realnego PKB nadal przekracza 6%.
Chińskie „piekło Achillesa” i „efekt fali” w innych krajach wschodzących rynków
a. „Pięta achillesowa”
Chiny to kraj ubogi w surowce. Dlatego jego import mierzony w dolarach rósł przynajmniej do 2014 roku.
Na niedawnym szczycie ONZ ds. ochrony środowiska w Paryżu obiecał, że do 2 r. emisje CO2030 przestaną rosnąć i dołoży wszelkich starań, aby osiągnąć szczyt wcześniej. Powiedział, że zwiększy zużycie energii niekopalnej do 20% jej zużycia do 2030 r., co będzie wymagało zainstalowania od 800 do 1,000 gigawatów mocy niekopalnych, co odpowiada całej obecnej mocy wytwórczej w USA. Chiny zobowiązały się również do zbudowania krajowego systemu limitów i handlu emisjami dwutlenku węgla. Zostanie on uruchomiony w 2017 roku i stanie się największym na świecie.
Chiny nie zrobiły tego z obawy o szkody związane z globalnym ociepleniem. Zamiast tego jej mieszkańcy wyrazili gniew z powodu rosnącego zanieczyszczenia w miastach i chęci zmniejszenia importu energii. W ramach tych wysiłków inwestuje w elektrownie jądrowe, jakby nie było jutra. Chce też zostać największym producentem coraz bardziej wydajnych paneli słonecznych.
b. „Efekty fali”
Od 2007 r. stopa wzrostu MFW dla krajów, które klasyfikuje jako „rynki wschodzące”, z wyłączeniem Chin, spadła z 8.7% w 2007 r. do 5.2% w 2012 r. i prognozowanych 2.3% w 2015 r. Wielu ekspertów wywodzi to z malejącego chińskiego popytu na ich produkty (w szczególności towary). W tabeli 3 porównano stopy wzrostu PKB dla krajów rynków wschodzących z wyłączeniem Chin z tempem wzrostu w Chinach. Wzrost w Chinach, chociaż spada, był w tym okresie znacznie wyższy od wzrostu w innych krajach rynków wschodzących.
Tabela 3. – Tempo wzrostu PKB, Chiny i kraje rynków wschodzących bez Chin
Źródło: MFW i FocusEconomics
Najważniejsze jest tutaj to, co się stało ze wzrostem importu Chin. Różne szacunki dotyczące importu z Chin podano w tabeli 4. Wszystkie wskazują na gwałtowny spadek w tempie wzrostu począwszy od 2012 roku. Być może najbardziej niezawodny jest FocusEconomicsszacunków. Jego konsensus przewiduje faktyczny spadek eksportu o 2.5% w 2015 roku.
Tabela 4. – Różne szacunki chińskiego importu
Źródła: FocusEconomics, Chińskie Narodowe Biuro Statystyczne, MFW, UNCTAD, Towarzysz.
Brak popytu ze strony Chin został wykorzystany do wyjaśnienia słabych wyników gospodarczych zarówno w Argentynie, jak i Brazylii. Tabela 4 przedstawia tempo wzrostu PKB tych krajów oraz eksport do Chin w ostatnich latach. Eksport do Chin rósł w Argentynie do 2013 roku, aw Brazylii do 2014 roku. Z pewnością spowolnienie popytu w Chinach przyczyniło się do spowolnienia gospodarczego obu krajów, ale wyraźnie dzieje się więcej.
Tabela 5. – Import Chin z Argentyny i Brazylii, wybrane lata (w mln USD)
Źródło: FocusEconomics, UNCTAD
Giełdy Papierów Wartościowych w Chinach
W ostatnich miesiącach wysoka zmienność i niższe ceny były najważniejszymi wiadomościami z Chin i wywołały zaniepokojenie na całym świecie. Na przykładzie giełdy w Szanghaju indeks giełdowy (SHCOMP:IND) osiągnął 5117 w czerwcu, co oznacza wzrost o 54% od stycznia. Obecnie spadła z powrotem do 2740, do skromniejszego spadku 19%.
Ważne jest, aby pamiętać, kim są ci inwestorzy. Mniej niż 10% chińskich akcji własnych i stanowią one około 1% aktywów gospodarstw domowych.1 Dla porownania, 55% amerykańskich gospodarstw domowych posiada akcje własne2 i stanowią one 41% całości majątku gospodarstw domowych. 3
Oznacza to, że większość tego, co dzieje się na chińskich giełdach, dotyczy tylko bogatych chińskich i zagranicznych inwestorów.
Manipulacja walutą
Politycy amerykańscy wielokrotnie oskarżają przywódców Chin za manipulacje walutowe. Twierdzą, że Chińczycy chcą utrzymać tanią walutę w stosunku do dolara, aby pobudzić eksport. Po raz kolejny fakty mają znaczenie. Od 2008 r. juan umocnił się z 8.28 do dolara do 6.58, co oznacza, że eksport z Chin jest teraz o 20% droższy dla kupujących w dolarach.
Uwagi końcowe
Chiny wciąż dynamicznie się rozwijają. Wśród głównych gospodarek tylko Indie mają wyższą stopę wzrostu. I w przeciwieństwie do Chin, Indie nie zbudowały jeszcze infrastruktury, której będą potrzebować rosnącej klasie średniej.
Chińczycy przechodzą z gospodarki opartej na eksporcie i infrastrukturze na krajową gospodarkę opartą na konsumpcji. Na drodze będą wyboje. Ale w ciągu ostatnich 30 lat chińscy przywódcy wykonali mistrzowską pracę. Liderzy partii wiedzą, że ich przetrwanie zależy od zadowolenia ponad miliarda ludzi.
Chiny to także kraj ubogi w surowce. Potrzebuje żywności, energii i innych produktów z zagranicy. A ponieważ jest tak duży, przypływy i odpływy tych żądań mają znaczący wpływ na inne gospodarki. W przeciwieństwie do Stanów Zjednoczonych (i ich godnego pożałowania programu promocji demokracji), Chiny nie są zainteresowane promowaniem swojej formy rządu gdzie indziej. Musi być w dobrych stosunkach ze wszystkimi narodami z powodów handlowych i innych.
Ciekawe ostatnie pytanie pozostaje do omówienia w późniejszym artykule: jak długo Chiny będą w stanie utrzymać dodatni bilans handlowy?
2 Ankieta